26.10.11

As inundacións de Gondomar, esta tarde

Estas son fotos das inundacións de Gondomar, esta tarde. O río desbordou co temporal e, ao subir a marea, o anegamento foi enorme, alcanzando coches e edificios. Mesmo houbo que rescatar algunhas persoas.



















24.10.11

A busca e traxectoria dunha imaxe para «Ninguén»

As cubertas son, case sempre, a primeira impresión que o lector ou lectora recibe dun libro. Xa que logo, preocúpame a imaxe que os meus libros poidan transmitir a primeira vista. Chegar ata a cuberta de Ninguén foi o resultado dun proceso.
A miña idea inicial era transmitirlle ao fotógrafo unha idea de cuberta en torno a unha imaxe, inequivocamente urbana, de «veciñanza despersonalizada», de «colmea», de comunidade anónima presentida detrás das barreiras arquitectónicas; unha imaxe que estivese acompañada dun elemento que remitise a un tipo de «comunicación mediatizada» pola construción humana, pola tecnoloxía. A partir desa idea e da colaboración co fotógrafo e amigo Manuel G. Vicente, con levo compartido moitas horas de amizade, de viaxe e de traballo (autor, ademais, de magníficas fotografías de arquitectura) agromou un primeiro e posible borrador de cuberta.

Pero non quedei convencido. A idea, o concepto, que lle transmitira ao fotógrafo era miña, pero non fora acertada. Rectifiquei. Visto o meu fracaso, agora pretendía optar por algo máis metafórico, algo moito máis impersonalizado pero tamén visualmente máis eficaz. Daquela, puxémonos a traballar simultaneamente. Manuel G. Vicente centrouse, pola súa conta e sen eu saber, en fotografar unha especie de túneles (que, en realidade, eran pequenos tubos) e eu, ao tempo, teimaba en cismar na miña idea da comunicación impersonalizada a través do teléfono móbil.

Entón, fíxenme unha foto a min mesmo coa webcam do meu Mac, cun casco na cabeza e falando co móbil, a fin de que o fotógrafo visualizase a miña proposta.
Era o que eu perseguía: a idea dunha comunicación difícil, case imposible ou, sobre todo, a idea dunha comunicación mediatizada, unha comunicación indirecta, que se lograba só superando barreiras complexas e que remitisen á contemporaneidade e se interpuxesen na canle tradicional de emisor-receptor (en definitiva, a urbe e as redes sociais) coas súas propias regras.


Finalmente, Manuel G. Vicente, a quen lle teño que agradecer a súa infinita paciencia comigo, envioume a nova fotografía con ese sorprendente sinal dunha parada de metro, e reforzamos a idea da comunicación a través das redes sociais incluíndo o logotipo de Facebook. A imaxe encandiloume. Era o que buscaba. Xa que logo, só quedaba engadir o elemento humano da devandita comunicación mediatizada: unha persoa falando a través do teléfono móbil co casco posto.

A partir de aí, a foto quedou conformada: o máis difícil estaba feito. O resultado final é o que está na cuberta de Ninguén: unha foto fermosa e metafórica da que me sinto orgulloso e ante a que non teño máis que palabras de agradecemento para o fotógrafo.

21.10.11

Tristeza

Onte, antes de saír de Vigo cara a Compostela, achegueime a unha librería nas Travesas, a recoller un libro que encargara. Eran as cinco e media da tarde e o sol batía con esa aparente inocencia do outono caluroso. Ao atravesar a Praza de América, tiven que romper unha columna de fume. Proviña dun asador de castañas, rexentado por unha muller nova, que estaba soa no posto. Na parte inferior, un letreiro grande berraba con letra solitaria: «18 castañas, 1 euro». E eu, que teño debilidade polas castañas asadas, mirei de esguello para aquel sol batente, que me facía suar e anulaba a miña apetencia. Ninguén parecía querer achegarse alí. Eu tampouco. Entón sentín unha inmensa tristeza por aquel solitario posto de castañas asadas e entendín o significado da crueza deste outono.

17.10.11

Historias e algúns fragmentos de «Ninguén» lidos por min

 Ata hai ben pouco era moi complicado coñecer a unha persoa sen que existise presenza física. Agora, en cambio, a importancia crecemente da rede nas nosas vidas converteuno en algo cotián. Ás veces, a relación virtual pode dar paso a un encontro real. Na rede, cadaquén constrúe o seu perfil ao seu xeito e conveniencia, e iso é algo que o contacto físico dificulta moito máis. Este fragmento de Ninguén pertence ao relato «Esperando», protagonizado por Alone. Pódese escoitar neste mp3 na miña voz.



 
O seguinte fragmento pertence ao relato «Vacacións» e dá conta dun tipo de persoas, construídas pola sociedade de consumo, cun alto grao de dependencia tecnolóxica, que viven ao ritmo do exceso de recursos que a nosa sociedade científica e tecnoloxizada lles ofrece. Son persoas que, sen eses recursos que os asisten na vida cotiá, se senten indefensas, vulnerables. Na equipaxe que S. Lonely prepara para marchar de vacacións pode intuírse, sen demasiado esforzo, ese tipo de dependencia.



Quen non se sentiu molesto ou molesta algunha vez polos ruídos dos veciños? En Ninguén, o edificio –e a comunidade que o habita– son tamén unha metáfora do mundo, de nós mesmos. Paragoxicamente, o protagonista desta historia séntese á marxe desa comunidade e reacciona mal aos ruídos escandalosos da súa veciña. A través das indiscretas paredes e dos inumerables ruídos que estas deixan pasar, intuímos o perfil invisible dos nosos veciños; con todo as propias paredes establecen unha relación velada, mediatizada. Intuímos moitas cousas das vidas alleas, pero... acertamos ou erramos?

16.10.11

Educación, que prefires?

Acabo de recibir este texto por correo electrónico e non me resisto a reproducilo.


Elige la opción que más te interese:
¿Qué prefieres?

  1. Cambiar TODAS las papeleras de la ciudad de Madrid (coste: 76 millones de €)
  1. Hacer que 3.300 profesionales sigan trabajando en la educación y no vayan al paro (coste: 80 millones de €)
 
¿Qué prefieres?

  1. Ver por todas partes en carteles que somos "la suma de todos" y que el metro de Madrid vuela (coste en 2011: 111 millones de €)
  1. Mantener una red de educación pública que pueda dar a TODOS la oportunidad de prepararse y llegar hasta donde quieran (coste: 80 millones de €)
¿Qué prefieres?
  1. Destinar dinero público a los que más lo necesitan (aulas de compensación educativa, desdobles para los alumnos con más problemas, departamentos de orientación que ayudan a alumnos con situaciones complicadas, aulas de enlace para alumnos que llegan y no conocen el idioma ...) (coste: 80 millones de €)
  1. Destinar dinero público a los que más tienen (desgravación fiscal para las familias que llevan a sus hijos a colegios PRIVADOS) (coste: 65 - 90 millones de €)
¿De verdad crees que quitan recursos a la escuela pública para ahorrar dinero?
¿Aún piensas que la crisis es la causa de los recortes en la escuela pública? Si así fuese, ¿te has preguntado por qué no recortan también de la privada?

No te dejes engañar, en Madrid están intentando acabar con la Educación Pública para todos e imponer la Educación Privada para unos pocos, ¿LO VAS A PERMITIR?
DIFUNDE ESTE E-MAIL Y ACUDE A LAS MANIFESTACIONES, RECUERDA QUE TUS HIJOS SERÁN LOS PRINCIPALES AFECTADOS.
PUES COMO EN MADRID EN TODAS PARTES...

12.10.11

Raianas: volve Malvela

Volven as Malvela, co seu novo CD Raianas. Este é un vídeo reportaxe sobre o noso traballo musical destas mulleres de Mos.

10.10.11

Internet, mentiras, bulos, ficción, realidade ou... de que vai o meu libro «Ninguén»?

Un dos maiores atrevementos da narrativa contemporánea de última hora é ese acerto de habitar os territorios indefinibles e movedizos –e transitorios– entre a ficción e a realidade, entre a fábula e o tanxible, entre ilusión e a certeza; ese territorio que nas propostas narrativas máis avezadas se está a mesturar ata límites que destrúen completamente o noso concepto tradicional de ficción.

Falaba hai uns días, en Cabrafanada, de Anatomía dun instante, de Javier Cercas, un ensaio ou unha crónica (que non se sabe) que pode ser lida e intepretada como unha novela. E é que é unha novela. O Premio Xerais de Novela do 2010, Periferia, de Iolanda Zúñiga, tamén leva ao límite a construción dunha novela na que a ficción ten unha presenza mínima. O propio Javier Cercas abordara anteriormente ese tipo de indagación en Soldados de Salamina, incluíndose a si mesmo na propia novela, algo que fixeron máis recentemente o vasco Kirmen Uribe e o galego Cid Cabido. Aínda que, para min, son seguramente os narradores franceses os que falan con máis acerto desta tendencia, tamén hai algo en todo isto de retorno a Norman Mailer, a Capote, a Tom Wolf, aínda que con parámetros do século XXI e pasados por unha óptica posmoderna e fragmentaria.

Ao tempo, as lendas urbanas, o que nós tradicionalmente coñecemos como lendas urbanas, que levan moito tempo circulando especialmente pola nosa tradición oral, apoiáronse sempre nese xogo confuso entre realidade e ficción (e nos recursos da oralidade) para garantir a súa verosimilitude.

Precisamente agora, coa aparición das novas tecnoloxías e no contexto cibernético, a rede (e os videoxogos) potenciaron ata límites incribles esa confusión entre realidade e ficción e, en consecuencia, as lendas urbanas (das que os hoax forman parte, en boa medida) medraron a través desa nova prodixiosa vía que é Internet, botando man de novos recursos e da viralidade e facéndonos crer a todos que é verdade algo que realmente é mentira.

Ben, pois esa confusión provocada polos hoax constitúe o punto de partida desde o que se artella Ninguén.

Ninguén explora as os efectos, a través da rede, desa confusión cotiá entre ficción e realidade, narrando ou evidenciando situacións sobre as relacións humanas en contexto urbano que tamén teñen que ver coa nosa cotianidade de internautas e que nos acaban afectando a todos. Eis, en definitiva, uns puntos centrais do debate na narrativa contemporánea. E, ao tempo, explora os cambios das relacións humanas á luz da urbe e da tecnoloxía e sometidas a esas realidades.

O que sucede en Anatomía dun instante é que ese libro converte a realidade en ficción (a ficción aprópiase da realidade para facela súa sen modificala). Pero o que sucede na rede, pola contra (que é precisamente o que explora Ninguén), é que se converte a ficción en realidade (a realidade aprópiase da ficción para facela súa).

Iso é precisamente o que caracteriza eses hoax (bulos, mentiras) que a tod@s nos chegan continuamente aos nosos correos electrónicos ou á nosa páxina de Facebook. E cos que, nunha ou noutra ocasión, inevitablemente, picamos.

Os hoax, e as súas historias, conforman a columna vertebral de Ninguén.

8.10.11

O loisismo dos Tres Trebóns e Os Homes sen medo

Lois Pereiro foi neste ano das letras 2011, o autor máis vivo, dinamizador e provocador que nunca tivo esta celebración. Non podía se doutro xeito. Agora, Os Tres Trebóns fan público o vídeo da súa versión do poema «Declaración», de Lois Pereiro, na voz de Xurxo Souto.
Avante loisistas!

3.10.11

Libros pendentes

Sempre hai unha serie de libros que nos quedan pendentes de ler, ás espera do momento máis axeitado. Eu, que sempre teño un longa lista de libros na miña mesa de noite (en realidade téñoos por toda a casa, porque non me gusta ler na cama), aproveitei este pasado verán, como fago habitualmente, para atacar os máis longos. E lin un libro que tiña pendente desde hai tempo e que, de verdade, me engaiolou: Anatomía de un instante, de Javier Cercas. Este libro é unha auténtica lección de literatura e xornalismo, unha obra indefinible que consigue darlle a volta ao concepto de ficción. Todo o libro xira en torno ao xesto de Adolfo Suárez a noite do 23 F pero, en realidade, é unha ollada profundísima, arriscada e interpretativa sobre a transición española.
Todo o que lin no resto do verán, malia gustarme, quedou eclipsado por esa lectura monumental.