Aproveitando a concesión do Premio Camões 2016 ao escritor
brasileiro Raduan Nassar, que provocou a reedición da súa escasa obra por parte da
editora Companhia das Letras, merquei na libraría Bertrand un exemplar da súa novela
de culto Un copo de cólera. Escrita
en 1970 e publicada oito anos despois, ten as características que en principio
máis me interesan a min dunha boa novela: brevidade e intensidade.
Desde logo, é breve e intensa, como tamén é densa, delicada, rica,
complexa, sorprendente, demorada e sutíl e supón un desafío constante para o
lector ou lectora, que debe soster, para desfrutar, os constantes embates do
narrador. Estamos ante un narrador en primeira persoa, masculino (agás no
derradeiro capítulo, cando se pecha a estrutura a xeito de círculo, no que é a
muller a que fala), que narra unha historia de posesión e dominación construída
a partir dun «xogo» de
seducción extraordinariamente sensual.
Ten toda a carga e a potencia da mellor literatura
brasileira, forte, decidida, contundente, implacable nos seus plantexamentos literarios
e na forma de narrar. Un copo de cólera
é un exercicio de estilo esixente, que nos obriga a dar todo de nós, que prescinde
completamente de puntuar pois cada capítulo (e hai seis en toda a novela)
constitúe unha única e longüísima oración. Através da novela, asistimos a ese
xogo de dominación e tamén ao enorme e sutil combate dialéctico da parella protagonista
(aínda que só cando chega o «copo de cólera»), tan matizado, tan cargado de ironía, de viveza, de profundidade e, ao tempo, de banalidade (algo que ocorre con
frecuencia nas discusións de parella).
O problema, que se percibe con claridade case cincuenta anos
despois de ser escrita, é que a dominación é exclusivamente masculina («sabendo
que ela arrebatada pelo meu avesso haveria sempre de gritar é este canalha que
eu amo» ) e a sumisión e o sometemento é exclusivamente feminino («magnífico, você é especial»). Esa
dominación non se precibe tanto na discusión, no combate dialéctico, onde a
muller conserva toda a súa destreza e capacidade, como no acordo, na sedución (patrón da masculinidade
tradicional) e na iniciativa permanente e abouxante do home. E a dominación...,
domina. Tamén no final. Ora ben, é unha novela que non se esquece, especilmente recomendada para lectores e lectoras que gozan co vigor da palabra; a palabra dun escritor que foxe dos medios de comunicación e das entrevistas e que apoiou abertamente a Dilma Rousseff durante toda a operación política que acabou apartándoa do poder.
Ningún comentario:
Publicar un comentario