Lingua

Reproduzo extractos de distintos artigos de opinión que publiquei, en varios medios de comunicación e en distintos anos, en defensa da lingua galega.

Sexamos francos; a sociedade galega non se preocupa demasiado polo futuro da súa lingua. O da lingua, nin é un tema socialmente importante nin está nas cavilacións da maior parte dos cidadáns. E, á marxe dos pronunciamentos politicamente correctos, os últimos traballos de investigación (e, sobre todo, unha simple ollada á sociedade) demostran esa apatía dos galegos e galegas con respecto á sorte da súa lingua. (...)

No ámbito político prodúcese un feito dobremente perverso. Por unha banda, os partidos de configuración estatal autoexclúense da promoción e defensa da lingua galega, e déixanlle ao nacionalismo o campo libre. Por outra, e en consecuencia, o nacionalismo tende a unha perigosa patrimonialización do galego. Nestas circunstancias, os cidadáns acaban por asumir que hoxe a lingua, que pertence á identidade cultural de todos os galegos e galegas e non ten ideoloxía (as linguas non a teñen), é unha cuestión que só lle afecta ás persoas que se identifican politicamente co nacionalismo.

2002

Os responsables políticos do novo Plan de Normalización Lingüística insisten reiteradamente en que o galego ten que ser unha lingua “amable”. Eu, por suposto, estou convencido de que ningunha política lingüística pode ser nunca plantexada en termos de confrontación; e tamén sei, como filólogo, que as linguas, salvando os tópicos, non poden ser “amables”, pois esa é unha cualidade humana da que as linguas carecen. Potencialmente, todas as linguas son exactamente iguais e somos as persoas as que lles imprimimos os nosos valores e as nosa ideoloxía. Pero xa que se insiste tanto na necesidade desa “amabilidade” do galego, quixera dicir que a min, como galego-falante, me gustaría observar tamén a personificación da amabilidade na outra lingua, o castelán, coa que convivimos día a día, por veces invandínonos espacios aos galego-falantes que non existen para a lingua galega. (...)

Así que, se puidese sumarme a esa equivocación de atribuirlle cualidades humanas a unha lingua, diría que me gustaría que o castelán fose máis amable comigo, por exemplo, no ámbito da banca; ou no ámbito xudicial; ou no ámbito da informática; ou cando a publicidade me apabulla en castelán, incluso na TVG; ou cando vexo que ninguén se atreve a presentar o seu currículo vitae en galego por medo a ser rexeitado no mercado laboral; ou cando só atopo vídeos e DVDs en castelán pero non en galego para as miñas fillas. (...)

2004

A lingua galega está hoxe no momento se cadra máis delicado da súa historia. Aínda que exista un marco legal que a favoreza, a realidade só mostra este rostro tanxible: unha velocísima perda de falantes. (...)

Ante todo, faise imprescindible cambiar o discurso, tensionándoo cando sexa preciso, e modificar a percepción social sobre a normalización lingüística para establecer unha acción positiva decidida e compensatoria con respecto ao castelán. E logo, planificar con imaxinación, solidez e coordinación un deseño global de actuación que reinvente unha política lingüística creativa e innovadora, que procure modelos exitosos noutros lugares, e que non esqueza avaliar resultados (o que nunca se fixo anteriormente). Unha nova política lingüística, con ser vertical, debe procurar a implicación social, asociando a lingua galega á sociedade multilingüe do futuro, ás novas tecnoloxías e, sobre todo, ao ensino, que é onde se dirime a auténtica batalla do futuro da nosa lingua.
Do que se trata, en definitiva, é de aplicar unha política comprometida, moderna, eficaz e coherente. Só así evitaremos, como galegas e galegos, ser cómplices dese mundo culturalmente homoxéneo que nos ameaza.

2005

A cambiante e nova posición do PP con respecto ao decreto do galego no ensino é profundamente perversa: primeiro din que si a un decreto que leva a impronta dos cambios que eles mesmos propuxeron e logo empregan a lingua como arma electoral de enfrontamento e crispación. E, por se fose pouco, subverten o discurso, acusando ao goberno da Xunta de crear o conflito. A posición do PP é dunha hipocresía enorme, porque a política educativa da época de Manuel Fraga (decreto 217/95) non logrou nin por aproximación garantir o mesmo dominio das dúas linguas por parte dos estudantes galegos, que era o que se pretendía. Aquel decreto establecía a cifra de referencia do 30% do ensino galego e, en consecuencia, quedaba o 70% para o castelán. Durante todos os seus longos anos de goberno, o PP impuxo a falacia do «bilingüismo harmónico», e nunca se preocupou de denunciar a evidente imposición do castelán, cuxa superioridade no ensino era esmagadora. Agora que o actual decreto establece unha cifra de referencia do 50% do ensino en galego, entón si, o PP denuncia a imposición lingüística do galego a través dunha mensaxe manipuladora, falsa e perversa.
O curioso é que o PP actúa en contra dos propios dereitos lingüísticos dos seus votantes tradicionais, galegofalantes, a fin de dar acubillo a un novo e minoritario sector urbano acomodado que é moi belixerante contra o galego e profundamente insolidario coa situación desventaxosa en que viven os galego-falantes.

2007