Debate sobre «Ninguén» no Club de Lectura o IES de Poio

No club de lectura do IES de Poio mantiveron un debate, que gravaron e publicaron en mp3 arredor do meu libro Ninguén. Reproduzo a anotación do seu blog ao respecto.

NINGUÉN de FRAN ALONSO: Primeira sesión en audio

Esta mañá tivemos a primeira posta en común sobre Ninguén de Fran Alonso, no grupo 1 do club de lectura de 2º de bacharelato.
Tralo "ruído" inicial, a conversa foinos levando cara adiante e dun "non entendo nada" chegamos a extraer conclusións e compartimos puntos de vista:

O autor envíanos o seguinte enlace para comprender mellor a súa obra, sera convinte que lle botemos unha ollada.

Fai dano o Actimel?

Fai dano o Actimel? Nunca che chegou un correo electrónico asegurando que o Actimel non é bo para a saúde porque produce L. Casei e con esa substancia o corpo deixa de fabricar defensas a medio ou longo prazo? É un hoax. Un bulo, unha mentira que circulou incansablemente por internet. Pero foi unha das que máis danos causou. Tanto, que a empresa propietaria da marca Actimel, Danone, se viu obrigada a deseñar toda unha estratexia de imaxe e desmentidos.

Quen crea os hoax? Por que? Esa é a investigación que leva a cabo na rede o escritor que protagoniza unha das historias de Ninguén.

Ao mesmo tempo, diferentes hoax vertebran todo o libro, establecendo un fío de conexión entre as distintos relatos.

_____________________________ 

Ninguén será presentado no salón do Culturgal o domingo 4 de decembro ás 16,30 horas cunha conversa entre a xornalista Belén López e eu. 

_____________________________ 

Nunca picaches con algún dos hoax que vertebran Ninguén? Non pensaches, hai anos, cando comezamos a usar o correo electrónico, que Nokia regalaba teléfonos móbiles? Non liches nalgún momento que as operadoras de telefonía ían comezar a cobrar polas chamadas perdidas? Non tiraches ao lixo un ficheiro .exe do teu ordenador porque supostamente contiña un virus? Non che chegou a noticia de que unha nena precisaba unha operación carísima e que por cada mail reenviado a familia recibía unha pequena cantidade para poder operalo? Tamén son hoax, historias de ficción que, cando as cremos, pasan a formar parte da nosa realidade. Son historias que a viralidade de Internet potencia incriblemente.

Os hoax circulan tamén por Facebook, comunmente disfrazados de cadeas de solidariedade. Pero tamén afectan á propia imaxe da rede social. Non viches iso no taboeiro?:

YA ES OFICIAL. LO ERA INCLUSO EN LAS NOTICIA. FACEBOOK EMPEZARÁ COBRAR DEBIDO A LOS CAMBIOS DE PERFIL NUEVOS. SI COPIAS ESTO EN TU MURO VUESTRO ICONO CAMBIARÁ A AZUL Y FACEBOOK SERÁ GRTIS PARA TI. PASAR ESTE MENSAJE, SI NO VUESTRA CUENTA SERÁ ELIMINADA SI NO PAGAS

Tamén é mentira, claro. Outros son máis directos e persiguen captar correos electrónicos ou datos persoais, como este:

Asunto: Se ha superado el límite de almacenamiento en su buzón
De: Bruce Wood
Fecha: 27 de septiembre de 2011 04:23:48 GMT+02:00
Para: Undisclosed recipients: ;

Se ha superado el límite de almacenamiento en su buzón

Usted no será capaz de enviar o recibir mensajes nuevos hasta que actualice su
e-mail de cuotas.
Copie el enlace de abajo y rellene el siguiente formulario para actualizar su cuenta.

http://server1.graceccnc.org/forms/use/samform/form1.html

Administrador del sistema
192.168.0.1

Os personaxes de Ninguén móvense nunha nova dimensión da relación social, unha relación mediatizada por barreiras invisibles, que non se ven, que non son tanxibles, pero que están aí, cada vez en maior medida. É o que lle sucede ao escritor do último relato; ou a Sara, que establece unha relación a través da rede; ou a S. Lonely, que ten que se enfrontar á despersonalización da tecnoloxía.
En calquera caso, todos os personaxes habitan tamén e, sobre todo, o mundo real, representado por un edificio, como metáfora do mundo, edificio no que as vidas dos veciños se perciben a través dunha ollada indiscreta, suposta e adiviñatoria. Un mundo que, en definitiva, é o noso.

A entrevista sobre «Ninguén» no Eirado, de Pemón Bouzas

Entrevistoume Pemón Bouzas no seu programa Eirado para falar de Ninguén.
Está no minuto 18:16.

A busca e traxectoria dunha imaxe para «Ninguén»

As cubertas son, case sempre, a primeira impresión que o lector ou lectora recibe dun libro. Xa que logo, preocúpame a imaxe que os meus libros poidan transmitir a primeira vista. Chegar ata a cuberta de Ninguén foi o resultado dun proceso.
A miña idea inicial era transmitirlle ao fotógrafo unha idea de cuberta en torno a unha imaxe, inequivocamente urbana, de «veciñanza despersonalizada», de «colmea», de comunidade anónima presentida detrás das barreiras arquitectónicas; unha imaxe que estivese acompañada dun elemento que remitise a un tipo de «comunicación mediatizada» pola construción humana, pola tecnoloxía. A partir desa idea e da colaboración co fotógrafo e amigo Manuel G. Vicente, con levo compartido moitas horas de amizade, de viaxe e de traballo (autor, ademais, de magníficas fotografías de arquitectura) agromou un primeiro e posible borrador de cuberta.

Pero non quedei convencido. A idea, o concepto, que lle transmitira ao fotógrafo era miña, pero non fora acertada. Rectifiquei. Visto o meu fracaso, agora pretendía optar por algo máis metafórico, algo moito máis impersonalizado pero tamén visualmente máis eficaz. Daquela, puxémonos a traballar simultaneamente. Manuel G. Vicente centrouse, pola súa conta e sen eu saber, en fotografar unha especie de túneles (que, en realidade, eran pequenos tubos) e eu, ao tempo, teimaba en cismar na miña idea da comunicación impersonalizada a través do teléfono móbil.

Entón, fíxenme unha foto a min mesmo coa webcam do meu Mac, cun casco na cabeza e falando co móbil, a fin de que o fotógrafo visualizase a miña proposta.
Era o que eu perseguía: a idea dunha comunicación difícil, case imposible ou, sobre todo, a idea dunha comunicación mediatizada, unha comunicación indirecta, que se lograba só superando barreiras complexas e que remitisen á contemporaneidade e se interpuxesen na canle tradicional de emisor-receptor (en definitiva, a urbe e as redes sociais) coas súas propias regras.


Finalmente, Manuel G. Vicente, a quen lle teño que agradecer a súa infinita paciencia comigo, envioume a nova fotografía con ese sorprendente sinal dunha parada de metro, e reforzamos a idea da comunicación a través das redes sociais incluíndo o logotipo de Facebook. A imaxe encandiloume. Era o que buscaba. Xa que logo, só quedaba engadir o elemento humano da devandita comunicación mediatizada: unha persoa falando a través do teléfono móbil co casco posto.

A partir de aí, a foto quedou conformada: o máis difícil estaba feito. O resultado final é o que está na cuberta de Ninguén: unha foto fermosa e metafórica da que me sinto orgulloso e ante a que non teño máis que palabras de agradecemento para o fotógrafo.

Internet, mentiras, bulos, ficción, realidade ou... de que vai o meu libro «Ninguén»?

Un dos maiores atrevementos da narrativa contemporánea de última hora é ese acerto de habitar os territorios indefinibles e movedizos –e transitorios– entre a ficción e a realidade, entre a fábula e o tanxible, entre ilusión e a certeza; ese territorio que nas propostas narrativas máis avezadas se está a mesturar ata límites que destrúen completamente o noso concepto tradicional de ficción.

Falaba hai uns días, en Cabrafanada, de Anatomía dun instante, de Javier Cercas, un ensaio ou unha crónica (que non se sabe) que pode ser lida e intepretada como unha novela. E é que é unha novela. O Premio Xerais de Novela do 2010, Periferia, de Iolanda Zúñiga, tamén leva ao límite a construción dunha novela na que a ficción ten unha presenza mínima. O propio Javier Cercas abordara anteriormente ese tipo de indagación en Soldados de Salamina, incluíndose a si mesmo na propia novela, algo que fixeron máis recentemente o vasco Kirmen Uribe e o galego Cid Cabido. Aínda que, para min, son seguramente os narradores franceses os que falan con máis acerto desta tendencia, tamén hai algo en todo isto de retorno a Norman Mailer, a Capote, a Tom Wolf, aínda que con parámetros do século XXI e pasados por unha óptica posmoderna e fragmentaria.

Ao tempo, as lendas urbanas, o que nós tradicionalmente coñecemos como lendas urbanas, que levan moito tempo circulando especialmente pola nosa tradición oral, apoiáronse sempre nese xogo confuso entre realidade e ficción (e nos recursos da oralidade) para garantir a súa verosimilitude.

Precisamente agora, coa aparición das novas tecnoloxías e no contexto cibernético, a rede (e os videoxogos) potenciaron ata límites incribles esa confusión entre realidade e ficción e, en consecuencia, as lendas urbanas (das que os hoax forman parte, en boa medida) medraron a través desa nova prodixiosa vía que é Internet, botando man de novos recursos e da viralidade e facéndonos crer a todos que é verdade algo que realmente é mentira.

Ben, pois esa confusión provocada polos hoax constitúe o punto de partida desde o que se artella Ninguén.

Ninguén explora as os efectos, a través da rede, desa confusión cotiá entre ficción e realidade, narrando ou evidenciando situacións sobre as relacións humanas en contexto urbano que tamén teñen que ver coa nosa cotianidade de internautas e que nos acaban afectando a todos. Eis, en definitiva, uns puntos centrais do debate na narrativa contemporánea. E, ao tempo, explora os cambios das relacións humanas á luz da urbe e da tecnoloxía e sometidas a esas realidades.

O que sucede en Anatomía dun instante é que ese libro converte a realidade en ficción (a ficción aprópiase da realidade para facela súa sen modificala). Pero o que sucede na rede, pola contra (que é precisamente o que explora Ninguén), é que se converte a ficción en realidade (a realidade aprópiase da ficción para facela súa).

Iso é precisamente o que caracteriza eses hoax (bulos, mentiras) que a tod@s nos chegan continuamente aos nosos correos electrónicos ou á nosa páxina de Facebook. E cos que, nunha ou noutra ocasión, inevitablemente, picamos.

Os hoax, e as súas historias, conforman a columna vertebral de Ninguén.

Tres libros en liña de saída: coincidencias ou intesidade creativa?

Ás veces, a@s escritor@s coincídenos un período creativo intenso. En boa medida, pásame a min nestes momentos. Non sempre foi así, indubidablemente. Ás veces tes longos períodos en que non escribes, en que precisas comunicar menos, en que non sentes a forza interior das ideas remexéndose dentro de ti. Polo menos, no que a min respecta, non todos os momentos foron ou son iguais. En cambio, agora sinto cada vez máis a necesidade de escribir, de rabuñar a pantalla cos dedos e as unllas (eu hai moito tempo que non escribo nin unha soa liña a man).

No meu caso, creo que hai dous motivos principais. O primeiro é que sinto máis próxima a guillotina do tempo, que se vai deixando acariñar cando un está a piques de atravesar a húmida arañeira do medio século. Esa é unha guillotina decisiva, que vai definindo e modelando os teus proxectos de seu.

Tamén é certo que, ás veces, a publicación de varios libros moi próximos na súa saída se debe a unha coincidencia e, en cambio, proceden de tempos de escrita distintos. Esa é outra das circunstancias que se abanea sobre a miña cabeza.

En trece ou catorce días, como moito, o meu novo libro de narrativa, Ninguén, estará na rúa. Non é longo (persoalmente, non son amigo das demasiadas páxinas na literatura), pero é o resultado dun demorado proceso creativo mantido ao longo dos dez últimos anos. É un libro que pecha un ciclo que ten moito que ver con Silencio e con Balada solitaria. Trátase dunha reflexión sobre a veciñanza e as formas de relación das persoas á luz das novas tecnoloxías. Sairá en Xerais, excelentemente acompañado doutro libro que se mergulla na nosa identidade mariña: Poñente, de Pere Tobaruela. Un libro que, desde unha ollada galego-catalá, apaña da memoria, para traer canda nós, o arrecendo da sardiña.

Inmediatamente despois, sairá outro libro meu. Un libro de poemas, titulado Transición. Leva prólogo de María Lado e un CD onde María e mais eu recitamos algúns dos poemas do libro. Sairá baixo o selo da nova e prometedora editorial Franouren (que, malia o nome, non ten nada que ver comigo), onde xa publicaron Xoán Abeleira e Estevo Creus.

E pouco tempo despois (a ver se consigo un pequeno respiro entre ambos os dous) sairá outro libro de poemas meu, do que aínda prefiro non adiantar máis noticias. Por se fose pouco, teño algúns proxectos máis afiando a punta.

Esta coincidencia na publicación, obrígame a adiar dous ou tres meses a publicación, en formato dixital, do próximo libro que ofrecerei aos meus lectores e lectoras e no que, esta vez, abordarei a opinión. E xa ten título, porque case sempre é das primeiras cousas que se me ocorren.