24.12.13

As prácticas depredadoras dos grupos enerxéticos

Hoxe, probablemente, quedaremos sen luz. Sucede así en Noiteboa ano tras ano. É un agasallo que Unión Fenosa nos quere facer chegar para a velada. En calquera caso, non se trata dun feito excepcional. Onte pola noite, sen ir máis lonxe, tamén estivemos sen subministro eléctrico. Á marxe do temporal, sucédenos con moita frecuencia e trátase dunha deficiencia estrutural da fase que nos abastace, que non ten capacidade para garantir o suministro. Desde logo, o problema ten doada solución, porque se arranxaría renovando as infraestruturas en función das necesidades da demanda.

Así e todo, non se fai, porque ás eléctricas (neste caso Gas Natural Unión Fenosa), privatizadas para beneficio duns poucos, o único que lles interesa é obter unha substanciosa conta de resultados para os seus accionistas, esquecendo completamente o labor fundamental que teñen como servizo público. Feitos como a recente e escalandosa suba das tarifas da luz, finalmente anulada polo goberno, poñen en evidencia esta triste realidade. A maiores, aos habitantes do medio rural ou de poboacións pequenas as multinacionais enerxéticas considérannos cidadáns de segunda clase, negándonos os dereitos que si poden ter os habitantes das urbes.

Evidentemente, a responsabilidade final de todo isto está na perversión do exercicio da política e, en definitiva, nas prácticas usureiras do neoliberalismo, que privatizou un ben común estratéxico, tan necesario e tan fundamental para o futuro desenvolvemento dos países como é a enerxía.

Hoxe máis que nunca é preciso reivindicar que todos os recursos enerxéticos deben ser nacionalizados e postos ao servizo de quen, en realidade, os sufraga: a cidadanía. E, en calquera caso, é obriga dos gobernos pararlles os pés ás prácticas depredadoras destes monstros multinacionais, que non só teñen que ver co abuso dos consumidores senón tamén coa manipulación e o exercicio do poder. Como Gas Natural Unión Fenosa.


11.12.13

O Culturgal, a lingua e o derrotismo

«O Culturgal é moito máis que unha Feira das Industria Culturais Galegas; é unha auténtica inxección de moral para o país». Iso dicíao eu nun tuit que lancei hai un par de semanas. Sen dúbida ningunha, o Culturgal ten xa un valor simbólico que sobrepasa as dimensións dunha simple feira das industrias culturais co único cometido de vender a nosa produción máis creativa. A maiores de constituír un escaparate e un importante punto de venda dos nosos produtos culturais, o Culturgal é un lugar de encontro, de intercambio, un referente e un verdadeiro estímulo para as persoas que cremos na cultura galega e no seu enorme potencial.

No Culturgal cabe todo, menos o derrotismo. O máis impresionante do Culturgal é que podemos observar con abraio todo o que produce culturalmente este país (perdón pola expresión, porque realmente non está todo, só unha parte importante) e sorprendernos coa enorme capacidade dos nosos creadores e creadoras e coas valiosas e incombustibles iniciativas culturais que se emprenden, de xeito incansable, desde a cidadanía. E iso, malia termos unha nación desgobernada, envellecida e con escasa capacidade de autoestima, que non dá xerado unha cantidade de público en consonancia coa cantidade e a calidade da oferta. O Culturgal é un fermoso e subversivo laboratorio de ideas, de iniciativas, de proxectos, de historias, de palabras, de personaxes que proceden do ámbito da literatura, da música, do audiovisual, do espectáculo, das tecnoloxías, do asociacionismo, do teatro, da danza, da comunicación...

Por iso o Culturgal é unha inxección de moral para o país. Eu, desde logo, non podo sentir máis que fachenda por todo o que este pequeno lugar chamado Galicia é quen de producir desde a cultura. Por iso discrepo do espírito da anotación que publicou Gracia Santorum, co título «Inxección de moral», no seu excelente blog Trafegando ronseis. Gracia parte do meu tuit para establecer unha reflexión chea de desalento sobre a situación da lingua galega. Non se trata de que eu non coincida con ela (que é unha persoa con criterio) na súa preocupación polo futuro da lingua. Coincido, sen dúbida. Co que non coincido é co feito de que se vencelle ou se valore o Culturgal por un cometido que non é o seu (o da normalización lingüística). E, así e todo, teño a seguridade de que o Culturgal contribúe, indirectamente e moito, a prestixiar a nosa lingua a través da cultura.

O Culturgal é unha conquista da cidadanía galega (non debemos aforrar esforzos para afortalar o seu futuro, cada día máis sólido) e valoralo desde unha conciencia derrotista non lle fai favor ningún á nosa cultura. Pola contra, o derrotismo é unha arma perigosísima que se instrumentaliza desde o poder para conseguir a esgazamento moral dos que traballamos a favor do país. Hai séculos que é así. A derrota moral e sempre é previa á derrota total. Eu, xa que logo, non me deixarei abater por un espírito derrotista que só nos prexudica. É certo que ás veces é preciso dar a voz de alarma e tamén o é que, ás veces, certo derrotismo serve nalgúns foros para aguilloar, para avisar, ou sensibilizar, como estratexia. Eu mesmo fíxeno nalgunha ocasión. Pero, afortunadamente, o camiño que nos ensina o Culturgal é o do triunfalismo (o da euforia de reafirmarnos ante a excelencia cultural que produce unha cidadanía se cadra minoritaria, pero dinámica, imaxinativa e activísima), que é unha estratexia moito máis acaída e certeira non só para protexer e difundir a nosa cultura senón para a súa perpetuidade no tempo.

25.11.13

Dez anos de Cabrafanada. O meu blog cumpre unha década e testemuña un tempo vertixinoso

O meu blog, Cabrafanada, cumpre dez anos. Cun nome procedente da toponimia galega (Cabra Fanada é un tópónimo rexistrado no Val do Tamuxe) este blog foi creado en novembro de 2003 en Blogger, onde permanece na actualidade. O meu perfil dá conta da súa data de creación. Desde aquel día de novembro en que naceu Cabrafanada, bastante a cegas, cando os blogs eran aínda unha estraña anécdota no ciberespazo galego e había que manexarse en linguaxe html e nun inglés técnico, daquela bastante extravagante, para conformar o seu deseño, ata hoxe, o ciberespazo mudou de xeito considerable. 

Aos tres anos do seu nacemento, os blogs avanzaban incansablemente. Cando Cabrafanada cumpriu os 5 anos, algo mudara considerablemente a nosa relación coa rede: a aparición de Youtube (creado en 2005), que propulsou un novo xeito de entender a comunicación web. Logo, os blogs foron popularizándose e o seu acceso foi facéndose cada vez máis sinxelo e cotián. Tamén chegaron os readers ou sindicacións RSS (o de Google chegou, arrasou e desapareceu) que facilitaron considerablemente o seguimento das fontes máis interesantes. E tamén chegaron as redes sociais (Twitter, Facebook e Tumblr no 2007) e volveron cambiar a nosa relación coa web, que se fixo moito máis dinámica e participativa, relegando os blogs, en boa medida, a un segundo plano. 

Aproveitando o seu potencial, construín a miña propia (e complexa) web con recursos gratuítos de socialización de contidos, aínda que a día de hoxe está desfasada debido aparición de dispositivos de lectura multiplataforma e a renovación das tendencias no deseño. Hoxe, os blogs están nun segundo plano xa que a súa lectura depende en boa medida da difusión dos seus contidos a través das redes sociais, máis inmediatas, rápidas e dinámicas. Con todo, hoxe por hoxe, os blogs fornecen contidos ás redes sociais, son unha das súa principais fontes de alimentación e, sen eles, perderían moito na profundidade dos contidos. A maiores, os blogs continúan a ser un fantástico arquivo documental

Malia que creei e deseñei o meu blog Cabrafanada en Novembro de 2003 a miña primeira anotación lanceina o 5 de xaneiro de 2004. O seu lanzamento tivera bastante impacto e a noticia fora recollida en varios medios de comunicación. Certo é que Cabrafanada nunca foi unha bitácora regular. En determinados períodos absorbeume con máis intensidade e noutros períodos presteille unha atención despreocupada. Desde logo, nunca quixen converterme nun esclavo do meu propio blog, pero tamén recoñezo me proporciounou momentos moi graticantes e, sobre todo, que me abriu a portas a outra dimensión do coñecemento e da comunicación. Ao longo destes dez anos relicei 809 anotacións, o que dá unha media de 80 por ano. Cabrafanada mudou varias veces de aspecto, de deseño, tentando evolucionar, incorporarse aos cambios, sen aletargarse. Pero ás veces adormeceu.

Pero o máis importante, o que eu máis valoro destes dez anos de Cabrafanada é que para min se converteu na miña persoal testemuña dunha década intensa, dun tempo vertixinoso, cheo de cambios, de incertezas, de dúbidas e de emocionantes descubrimentos ao abeiro da progresión tecnolóxica; converteuse en testemuña dun tempo apaixonante, tanto que descoñezo absolutamente a onde nos pode conducir. Quen me dera poder estar aquí dentro de cen anos para comprobalo!

En calquera caso, eu trato de ser optimista por natureza, confío na humanidade e teño a certeza de que avanzamos cara adiante, cara un mundo cada vez mellor, malia que neste momento vivamos un retroceso brutal, contra o que debemos rebelarnos. Pero a poderosa e opulenta minoría que hoxe oprime á maior parte da humanidade debe saber que non se pode ir contra o progreso comunal, contra a razón, contra a liberdade, contra a xustiza social, contra a maioría. A opresión nunca dura indefinidamente. Os tempos serán chegados. 

Moitísimas grazas a todas as persoas que o seguiron durante toda unha década. Moitas grazas aos meus lectore e lectoras, que fixeron posible que este blog exista. Cabrafanada sigue adiante. Coma ata o de agora. 






14.11.13

Unha canción que empreguei para escribir

Durante o proceso creativo, para min a música é un acompañamento que me axuda a concentrarme. Tamén é certo que outras veces, en cambio, preciso silencio. Ruído nunca. O ruído descolócame e altérame. Por lóxica, as cancións que escoito cando escribo deben caracterizarse por posuíren un ritmo suave, con certa tendencia monocorde. Esa uniformidade é a que impide que me distraia cando se produce algún cambio de ritmo na canción.
Este é o vídeo do tema que me acompañou, mentres escribía, ao longo da pasada primavera.

5.11.13

Pateando a educación e a cultura con zapatos de charol

-->
A recuperación de Galician Tunes é unha boa noticia para a proxección exterior da cultura galega. Digo recuperación porque Galician Tunes foi unha iniciativa creada desde o goberno bipartito para exportar e poñer en valor a música galega no mundo, algo que ninguén parece lembrar. Logo, co PP chegou o Conselleiro máis cosmpolita do universo (aquel que, oh!, viña de Nova York e quería "modernizar" a cultura galega) e fixo desaparecer o Galician Tunes que agora recupera de novo, e por fin, AGADIC. Pero non foi unicamente a web Galician Tunes o que o PP destruíu do traballo realizado polo bipartito a favor da visibilización internacional da nosa cultura. Tamén fixeron desaparecer dúas plataformas web multilingües que daban a coñecer a literatura galega no mundo, borradas sen contemplacións coa chegada do Conselleiro "cosmopolita". 
Pero a máis grave implicación da política cultural exercida por aquel conselleiro "cosmpolita", que herdou con sumo pracer e agudizou o Conselleiro actual, non está na eliminación de plataformas web máis ben acertadas senón na sistemática negación dun feito moito máis profundo: a negación da filosofía e do valor constatable de que a cultura galega ten un potencial enorme, que é posible poñer en circulación no mundo (como fixeron os cataláns) e que podería xerar importantes beneficios económicos para o país. Pero  hai tempo que resulta evidente que o PP de Galicia, ao que se lle desmontou o negocio do ladrillo, non só non cre na cultura que o sustenta senón que a contempla con esa desconfianza paleta que lle concede a ignorancia. Ademais, onte o ministro Wert, dándolle unha sucia patada cos seus zapatos de charol ao programa ERASMUS, deixounos moi claro cal é o concepto "cosmopolita" que o PP defende en todas as partes da educación e da cultura.

2.10.13

Unha novela chapó: «Nada se esquece»

Hai xa varios meses que quería facerlle xustiza ao moito que me gustou unha novela. Lina case involuntariamente, logo de recibir a chamada dunha amiga que me pediu que a presentase nun acto público. Eu nada sabía desa novela, o primeiro libro dunha escritora, amiga súa, totalmente descoñecida para min.


De alí a uns días, a autora enviouma por correo electrónico en formato pdf e eu leveina comigo a unha viaxe a Porto. Aquela lectura, que para min  tiña inicialmente un carácter de exploratorio, permitiume gozar dunha das mellores novelas que lin neste último ano.

Nada se esquece, de Puri Ameixide, publicada por Redelibros, relata en primeira persoa o día a día dunha nena de dez anos. Desde a lóxica do pensamento infantil fronte ao adulto, Laura, a protagonista, vai espertando ao mundo, ás veces clandestinamente, nese tránsito difícil que se sitúa entre a pubertade e a adolescencia.
Está ambientada nunha vila pequena do interior de Galicia a mediados dos anos 70, nese momento prodixioso en que a esperanza era posible aínda que todo estivese peneirado por unha densa e represora cultura franquista que o invadía todo. Eran os tempos de Formula V, de Eva María se fue, da misa obrigatoria aos domingos, do terror que aos cativos e cativas nos producía a confesión; eran os tempos do Bimbó, de Jeanette, das películas en branco e negro con dous rombos.

Era, en realidade, a infancia e a pubertade da miña xeración, e esa foi unha das claves, entendo, me fixo empatizar axiña con cada renglón da novela. Pero, evidentemente, con iso non abondaría. Porque, ademais, esta é unha novela intelixente, fermosa, potente, capaz, fascinante. Chama a atención, por exemplo, a profundidade psicolóxica da personaxe, que é envolvente, coherente e contraditoria (como a vida mesma), e resulta ser quen de nos atrapar coa súa visión do mundo e coa súa forma contemporánea de narrar.

A novela está relatada en primeira persoa, unha primeira persoa que a fai veraz, asumible e verosímil, ao tempo que logra transmitirnos todo o que lle sucede á protagonista nun ton íntimo, confesional, que marca profundamente o carácter da narración. En boa parte, por iso a autora é quen de conseguir un extraordinario clima poético sen necesidade de empregar a linguaxe poética.
Nada se esquece pode ser lida como a crónica dun tempo e é, en consecuencia, unha novela profundamente social pero é, asemade, unha novela intimista e tamén unha novela atemporal. Desas que perdurarán sempre. 

Coa sombra de Franco pairando nós, cunha transición gris e conflitiva a piques de comezar, Laura vive en primeira persoa a represión da época, que actúa sobre ela de xeito íntimo, familiar, social e, máis invisiblemente, tamén político. É a propia voz da nena a que dá conta do que sucede a o seu redor e, sobre todo, do que lle sucede a ela. Por empregar palabras da propia protagonista, asistimos á transformación que experimenta o seu corpo de crisálida para se converter en bolboreta. 
É ese momento en que a nena aprehende o mundo, e digo aprehende, porque realmente o que fai é facelo seu a través do corpo, do amor, da amizade, da vida, do sexo, da infancia, da rebeldía, da lóxica, da conformación do criterio persoal...  Pero a súa ollada, a súa ollada da nena, non é inocente: é coherente e, sobre todo, é pícara e intelixente. E iso sérvelle para ser quen de medrar aínda que sufra intimamente a represión dunha época opresiva, esa que fai que a presión social actúe de xeito demoledor sobre o criterio persoal.

Laura vive a represión que aflora nun entorno que considera tabú unha boa parte da linguaxe, da comunicación, conxurando palabras clave que non se poden pronunciar; vive a represión que aflora nun entorno que a marca por ser muller –en realidade, por ser nena–; vive a represión dunha sociedade patriarcal na que as mulleres están sempre no punto de mira e os homes teñen patente de corso. E por iso, a súa longa melena rubia, que non lle permiten levar ceiba, convértese para ela en símbolo de liberdade, de rebeldía e de madurez.
Evidentemente, Laura habita nun mundo –o da nosa infancia– en que a aprendizaxe de corpo é tópica e faise ás agachadas. 

A novela de Puri Ameixide, claro, está posuída por unha visión claramente antipatriarcal, abeirada na visión inocente da nena, que é nena pero non é tonta. Ofrécesenos, daquela, unha importante reflexión de xénero, sobre os papeis e os clichés que a cultura patriarcal nos asigna desde nenas e nenos. Laura, a protagonista sérvelle a autora de espello para poñelo de manifesto. Pero, atención, é un espello fiel, honesto e claramente vivencial. 

Ao longo da novela as relacións familiares da protagonista son moi importantes. Establécense coa nai e
a irmá maior, xa adolescente, Lucía. A relación coa irmá, loxicamente, é moi conflitiva, e contraditoria, de amor-odio, pero nela funciona a solidariedade de xénero coma unha engranaxe case invisible. 
Ademais, Nada se esquece é, desde a primeira páxina, unha novela intensamente cinematográfica. Éo pola paixón e o interese que a nena sente polo cine, do que aprende a vida e do que extrae a súa abraiante capacidade dialéctica. De feito, a min, os diálogos da nena ás veces lembrábanme aos de Humphrey Bogart en Casablanca. E iso é así porque a protagonista é filla da primeira época de cultura audiovisual que entrou en Galicia, cando os televisores en branco e negro se instalaron masivamente nas casas para enchernos a vila de Nodos e películas.

Daquela, Laura sente que a súa vida é como unha película, sente como se a estivesen a filmar a cada paso, e desenvolve unha estraña pero certeira e inequívoca vocación de converterse en directora de cine.

Tecnicamente, Nada se esquece é unha novela extraordinaria, dunha madurez abraiante para ser a primeira que publica a súa autora. E fai reverter nela as técnicas aprendidas da linguaxe audiovisual, mostrando unha enorme habilidade para enlazar planos, parágrafos, ideas, secuncias e capítulos coa fluidez mutante da linguaxe cinematográfica. 
O cine, para a protagonista, é un espazo de liberdade. O lugar de encontro e socialización nas tardes dos domingos, o lugar onde parellas intimidan, onde se percibe a vida, onde se aprende de Gary Cooper, de Marlene Dietrich, de Richard Wickmark... Sobre todo nos westerns, con eses diálogos tan definitivos e rimbombantes.

 Loxicamente, a novela ten banda sonora. A principal, a que a define de principio a fin é ¿Por que te vas?, de Jeanette. Toda a narración está tensionada polo tempo, ese tempo que se marca junto a las manillas de un reloj, ante decisión da nai de marchar coas fillas para Vigo –na procura de mellor vida– ao rematar o curso escolar. Un tempo, por certo, aquel dos estertores franquistas, no que existía a conciencia de que a escola era un instrumento fundamental para mellorar, para medrar, para ter futuro. Algo que hoxe, tantos anos despois, se esvaeceu sen deixar rastro. Grazas, Puri Ameixide, por facernos revivir a nosa infancia desde o sabor da boa literatura.

12.5.13

Un poema de «Cidades» interpretado coa linguaxe de signos no CEP Marcos da Portela

O alumnado de 3º do curso 2011-2012 do CEP Marcos da Portela, onde tiven a ocasión de realizar o meu espectáculo «A poesía é un globo», participou nunha experiencia de uso da linguaxe de signos cun poema meu pertencente a Cidades.



6.5.13

O meu poema «Creación», musicado a golpe de guitarra por César Castillo

César Castillo, alumno non galego do IES Pintor Colmeiro de Silleda, musicou un poema do meu libro Transición (2011), tal e como recolle o blog Trafegando Ronseis. Desde Cabrafanada, quero mostrarlle o meu agradecemento a César. Aínda que tiven ocasión de escoitalo en directo, esta gravación en vídeo ofréceme a ocasión de compartilo. O poema titúlase «Creación».

Creación


A cadeira arrimada.
Crisálida.
O corpo tenso.
Posición branca:
á espera,
sen versos.
Nin larva.
Que non se meta non fose non rompe.
Que non se sabe non senta non é.
Que non hai abrocho espera imposible.
Que o poema non existe
de seu é
tema flema teorema.
Non é larva.
Non corpo:
nin hai nin ten
palabras
existen de seu.
 

15.4.13

Rap contra o racismo na lingua de signos

Sempre fun bastante hiphopeiro, pero este rap é especialmente significativo porque se trata dunha campaña de rap contra o racismo na linguaxe de signos, unha iniciativa fermosa, que foi promovida pola ONG Movimiento contra la intolerancia, e nela participan algúns dos mellores rapeiros coa intención de sensibilizar a favor da tolerancia no ámbito escolar e xuvenil. Iso si, bótase en falla a presenza de mulleres rapeiras.



11.3.13

A morte dos xornais en papel

O alemán Ken Ottmann creou dous fermosísimos e desacougantes vídeos en 3D sobre a desaparición dos xornais en papel. De enorme forza metafórica, os vídeo prognostican o que xa sabemos: un futuro radicalmente distinto para a comunicación. Os vídeo titúlanse Paper Age.


Vía Actualidad editorial.




31.1.13

Conversando con María Solar no Zig Zag

María Solar entrevistoume hai un par de semanas no programa Zig Zag, da TVG, sobre a miña novela A punta de pistola (aquí pode descargarse un completo dossier moi gráfico sobre a novela), e sobre a reedición, na colección Sopa de Libros, do poemario infantil Cidades, que eu mesmo ilustrei (con certo descarado atrevimento, desculpando). A entrevista vai desde o blog da camioneira Camila ás fotografías manipuladas que empreguei en Cidades. Por suposto, moitas grazas a María e a todo o equipo do Zig Zag por estar aí a diario, dándolle visibilidade á cultura.